In 1984 bedenken Jean Van Hamme en de betreurde William Vance hun XIII. De reeks over de man met geheugenverlies krijgt al snel een mythische status. Nu, 35 jaar later, schittert zijn ster nog even fel aan het stripfirmament. Om 2019 met een knaller af te sluiten, verschijnen er niet één maar wel twee delen van XIII! Als toemaatje krijg je van ons XIII weetjes over XIII. Let wel: zoals dat met mythische reeksen gaat, is de lijn tussen feit en urban legend soms erg dun.
I.
De beginscène van her eerste album van XIII is geïnspireerd op
het begin van Robert Ludlums the Bourne Identity. Voor het
uitzicht van het strand inspireerde William Vance zich op de
Playa Camello, een strand vlakbij Santander, waar hij een
groot deel van zijn leven woonde.
II.
Het is de Vlaamse interesse die zorgt dat de reeks wordt
voortgezet. De eerste albums lopen niet erg goed in Frankrijk
en Dargaud wil de serie stopzetten na deel 3. Maar een hoge
pief bij Dupuis, de uitgever van Robbedoes-magazine, gaat op
de rem staan en zegt: "Hey, wacht eens even. Het begint nu net
goed te lopen in Vlaanderen. Ik zou nog even wachten met
stopzetten". De rest is geschiedenis.
III.
Op de eerste plaat van Rood Alarm staan meer dan 100 mensen in
hetzelfde vakje. Een huzarenstukje voor de tekenaar. Van Hamme
schrijft af en toe een bemoedigend woordje voor de tekenaar in
het scenario, hier voegt hij toe: "Twee minuten werk voor de
scenarist, twee dagen voor de tekenaar!"
IV.
In deel 9 van de reeks, Voor Maria, duikt een personage op
dat wel erg lijkt op Jean Van Hamme. En ja hoor, bij wijze van
grapje smokkelt William Vance de scenarist van XIII binnen in
het album. Het personage - Adrian Van Horn, baas van Minerco -
is maar een kort leven beschoren. Ook in andere albums verwerkt
Vance knipogen naar zijn eigen reeksen of naar de werkelijkheid.
In Staatsgevaarlijk komt op pagina 38 een moordenaar voor die
als twee druppels water lijkt op Gaucho Morales, een personage
uit Bruno Brazil. In Dertien tegen één draagt de verpleegster
op pagina 24 een naamplaatje met 'P. Vance' op, Petra Vance, de
echtgenote van de tekenaar zelf.
V.
XIII heeft tijdens de eerste 19 delen 13 verschillende identiteiten.
Hij is Alan Smith, Jake Shelton, Steve Rowland, Ros Tanner, Jed
Olsen, Jason Fly, John Fleming, Jason MacLane, Hugh Mitchel,
Karl Meredirh, Kelly Brian (alias El Cascador), Jason Mullway
en Reginald Wesson. In De laatste ronde, het laatste deel van
de eerste cyclus, wordt een deel van het mysterie opgehelderd.
VI.
De rol van Jean Van Hamme bij de XIII Mystery-albums is niet te
onderschatten. Er gelden een aantal duidelijke regels, die min
of meer strikt worden opgevolgd:
VII.
Billy Stockton is een belangrijk personage in XIII Mystery. Jean
Van Hamme creëert hem niet zomaar. Het personage met het
engelengezicht is tot levenslang veroordeeld voor de moord op
zes mensen, maar is bovenal een eerbetoon aan een ander mythisch
personage: Angel Face uit Blueberry.
VIII.
XIII is immens populair en maakt ook uitstapjes buiten de
stripwereld. Er wordt nier alleen een videogame ontwikkeld
rond XIII, in 2008 komt er ook een film uit - twee films zelfs -
met onder meer Val Kilmer, in de rol van de Mangoest. Jean Van
Hamme speelt in de tweede film trouwens een figurantenrolletje.
Een vernieuwde versie van de game is vanaf november beschikbaar
voor PlayStation 4!
IX.
In 2011 nemen Yves Sente (scenario) en Iouri Jigounov (tekeningen)
de fakkel over van Jean Van Hamme en William Vance. Yves Sente:
"Het verhaal van XIII is nog lang niet afgelopen. Hij is op
zoek naar innerlijke rust, en om die innerlijke rust te
verkrijgen, moet hij op zoek naar de ontbrekende puzzelstukjes
in zijn verleden." Iouri Jigounov: "Waarom ze aan mij vroegen
de tekeningen te maken? Ik ben die ene die altijd vergeet zijn
facturen op te sturen."
X.
William Vance blijft nauw betrokken bij XIII, ook nadat hij de
fakkel doorgeeft. In deel 20 werkt hij mee aan de tekeningen
voor pagina 42 tot 45, een flashback over het verleden van de
'Mayflower'. Op pagina 41 worden zijn tekeningen al aangekondigd
door Armand de Préseau die een boek uit de kast haalt met
'schitterende illustraties van een Vlaamse kunstenaar'. Op de
kaft prijkt de naam 'W. Van Cutsem', de echte naam van William
Vance.
XI.
In 2017 is de originele en iconische backcoverrekening van XIII
bij Christie's geveild voor meer dan 100.000 €. Op de backcover
van XIII Mystery geven de auteurs een verre knipoog naar de
originele reeks. Het hoofdpersonage van het album staat er
telkens een taxi aan te houden.
XII.
In één van zijn scenario's wil Yves Sente Felicity Jones haar
hand laten verliezen, maar dat kan niet voor Jean Van Hamme.
In De erfenis van Jason MacLane wordt de hand van Jones daarom
'alleen maar' verpletterd. Sente: "Ik wilde Betty Barnowski ook
laten sterven in een eerder scenario, maar Jean Van Hamme
stelde zijn veto."
XIII.
Yves Sente: "Je moet XIII zien als een drietrapsraket. Met het
zesentwintigste deel, 2132 meter, begint de tweede fase. Ik wil
van XIII een hedendaagse thriller maken. Lezers die nu willen
aansluiten, krijgen een samenvatting van al het voorgaande in
The XIII History, en maken op de eerste plaat van 2132 meter
kennis met XIII, adviseur van de president van de Verenigde
Staten... "