In 1984 bedenken Jean Van Hamme en de betreurde William Vance hun XIII. De reeks over de man met geheugenverlies krijgt al snel een mythische status. Nu, 35 jaar later, schittert zijn ster nog even fel aan het stripfirmament. Om 2019 met een knaller af te sluiten, verschijnen er niet één maar wel twee delen van XIII! Als toemaatje krijg je van ons XIII weetjes over XIII. Let wel: zoals dat met mythische reeksen gaat, is de lijn tussen feit en urban legend soms erg dun.

I.
De beginscène van her eerste album van XIII is geïnspireerd op het begin van Robert Ludlums the Bourne Identity. Voor het uitzicht van het strand inspireerde William Vance zich op de Playa Camello, een strand vlakbij Santander, waar hij een groot deel van zijn leven woonde.

II.
Het is de Vlaamse interesse die zorgt dat de reeks wordt voortgezet. De eerste albums lopen niet erg goed in Frankrijk en Dargaud wil de serie stopzetten na deel 3. Maar een hoge pief bij Dupuis, de uitgever van Robbedoes-magazine, gaat op de rem staan en zegt: "Hey, wacht eens even. Het begint nu net goed te lopen in Vlaanderen. Ik zou nog even wachten met stopzetten". De rest is geschiedenis.

III.
Op de eerste plaat van Rood Alarm staan meer dan 100 mensen in hetzelfde vakje. Een huzaren­stukje voor de tekenaar. Van Hamme schrijft af en toe een bemoedigend woordje voor de tekenaar in het scenario, hier voegt hij toe: "Twee minuten werk voor de scenarist, twee dagen voor de tekenaar!"

IV. Cameo van Jean van Hamme
In deel 9 van de reeks, Voor Maria, duikt een personage op dat wel erg lijkt op Jean Van Hamme. En ja hoor, bij wijze van grapje smokkelt William Vance de scenarist van XIII binnen in het album. Het personage - Adrian Van Horn, baas van Minerco - is maar een kort leven beschoren. Ook in andere albums verwerkt Vance knipogen naar zijn eigen reeksen of naar de werkelijkheid. In Staatsgevaarlijk komt op pagina 38 een moordenaar voor die als twee druppels water lijkt op Gaucho Morales, een personage uit Bruno Brazil. In Dertien tegen één draagt de verpleegster op pagina 24 een naamplaatje met 'P. Vance' op, Petra Vance, de echtgenote van de tekenaar zelf.

V.
XIII heeft tijdens de eerste 19 delen 13 verschillende identiteiten. Hij is Alan Smith, Jake Shelton, Steve Rowland, Ros Tanner, Jed Olsen, Jason Fly, John Fleming, Jason MacLane, Hugh Mitchel, Karl Meredirh, Kelly Brian (alias El Cascador), Jason Mullway en Reginald Wesson. In De laatste ronde, het laatste deel van de eerste cyclus, wordt een deel van het mysterie opgehelderd.

VI.
De rol van Jean Van Hamme bij de XIII Mystery-albums is niet te onderschatten. Er gelden een aantal duidelijke regels, die min of meer strikt worden opgevolgd:

  • Elk album moet een afgerond verhaal zijn, met een neven personage uit de hoofdreeks als hoofdpersonage
  • De auteurs moeren hun eigen stijl trouw blijven, het is niet de bedoeling Vance of Van Hamme te imiteren
  • XIII Mystery wil nieuwe samenwerkingen aanmoedigen, van samenwerken met een vroegere partner is dus geen sprake
  • Elk album telt 54 pagina's
  • Twee albums door dezelfde auteurs over hetzelfde personage kan niet
Van Hamme superviseert de scenario's. Alcante moet tot vijf keer toe zijn scenario voor Kolonel Amos herschrijven. Yann kreeg daarentegen maar een drietal opmerkingen bij little Jones. Af en toe wordt een scenario ook gewoon geweigerd... The XIII Mystery, het dertiende album, geldt als bijbel voor de auteurs, daarin ligt de logica en de ziel van de reeks. Hoewel het toegestaan is, geven de auteursduo's XIII zelf geen belangrijke rol in hun XIII Mystery.

VII.
Billy Stockton is een belangrijk personage in XIII Mystery. Jean Van Hamme creëert hem niet zomaar. Het personage met het engelengezicht is tot levenslang veroordeeld voor de moord op zes mensen, maar is bovenal een eerbetoon aan een ander mythisch personage: Angel Face uit Blueberry.

VIII.
XIII is immens populair en maakt ook uitstapjes buiten de stripwereld. Er wordt nier alleen een videogame ontwikkeld rond XIII, in 2008 komt er ook een film uit - twee films zelfs - met onder meer Val Kilmer, in de rol van de Mangoest. Jean Van Hamme speelt in de tweede film trouwens een figurantenrolletje. Een vernieuwde versie van de game is vanaf november beschikbaar voor PlayStation 4!

IX.
In 2011 nemen Yves Sente (scenario) en Iouri Jigounov (tekeningen) de fakkel over van Jean Van Hamme en William Vance. Yves Sente: "Het verhaal van XIII is nog lang niet afgelopen. Hij is op zoek naar innerlijke rust, en om die innerlijke rust te verkrijgen, moet hij op zoek naar de ontbrekende puzzelstukjes in zijn verleden." Iouri Jigounov: "Waarom ze aan mij vroegen de tekeningen te maken? Ik ben die ene die altijd vergeet zijn facturen op te sturen."

X.
W. Van Cutsem William Vance blijft nauw betrokken bij XIII, ook nadat hij de fakkel doorgeeft. In deel 20 werkt hij mee aan de tekeningen voor pagina 42 tot 45, een flashback over het verleden van de 'Mayflower'. Op pagina 41 worden zijn tekeningen al aangekondigd door Armand de Préseau die een boek uit de kast haalt met 'schitterende illustraties van een Vlaamse kunstenaar'. Op de kaft prijkt de naam 'W. Van Cutsem', de echte naam van William Vance.

XI.
In 2017 is de originele en iconische backcoverrekening van XIII bij Christie's geveild voor meer dan 100.000 €. Op de backcover van XIII Mystery geven de auteurs een verre knipoog naar de originele reeks. Het hoofdpersonage van het album staat er telkens een taxi aan te houden.

XII.
In één van zijn scenario's wil Yves Sente Felicity Jones haar hand laten verliezen, maar dat kan niet voor Jean Van Hamme. In De erfenis van Jason MacLane wordt de hand van Jones daarom 'alleen maar' verpletterd. Sente: "Ik wilde Betty Barnowski ook laten sterven in een eerder scenario, maar Jean Van Hamme stelde zijn veto."

XIII.
Yves Sente: "Je moet XIII zien als een drietrapsraket. Met het zesentwintigste deel, 2132 meter, begint de tweede fase. Ik wil van XIII een hedendaagse thriller maken. Lezers die nu willen aansluiten, krijgen een samenvatting van al het voorgaande in The XIII History, en maken op de eerste plaat van 2132 meter kennis met XIII, adviseur van de president van de Verenigde Staten... "